สาเหตุจลาจลในเมืองลพะ ในปี พ.ศ.๑๑๗๖ และการอพยพของพลเมือง

สาเหตุจลาจลในเมืองลพะ ในปี พ.ศ.๑๑๗๖

*ช่างตระกูลศิลปะเชียงแสน ก็หนีไปอยู่เชียงแสน

*ช่างตระกูลละโว้-อโยธยา ก็หนีไปอยู่ลพบุรี-อโยธยา

*ช่างตระกูลศิลปะสุโขทัย ก็พากันหนีไปสุโขทัย

*ช่างตระกูลศิลปะทวารวดี-อู่ทอง ก็พากันหนีไปอยู่สุพรรณบุรี นครชัยศรี

การแตกของเมืองลพะครั้งนี้ทำให้ภาษาโดยเฉพาะตัวอักษรและศิลปะวัตถุที่ชาวเมืองลพะ  รับถ่ายทอดมาจากชาวอินเดียคุปตะไปเกิดใหม่ยังจุดที่เราเรียกชื่อในปัจจุบัน  ในภาคเหนือของไทยในปัจจุบันก็รับเอาภาษาและวัฒนธรรมเชียงแสน จากเมืองลพะไปใช้ และเนื่องจากเป็นคนไต (ไทย) ด้วยกัน  จึงรักษาเค้าโครงของตัวอักษรได้ค่อนข้างดี และพัฒนาต่อมา  เมื่อหมดยุคหริภุญชัยแล้วกลายเป็นภาษาลานนา  สำหรับชาวไทยขอมที่อยู่ลพบุรี-อโยธยาก็รับเอาภาษาและวัฒนธรรม ละโว้-อโยธยา  ของชาวลพะไปใช้และพัฒนากลายเป็นอักษร และศิลปะขอมในที่สุด  

สำหรับชาวไทยสุโขทัย ที่เมืองสุโขทัย-ศรีสัชนาลัย  ก็รับเอาภาษาและวัฒนธรรมสุโขทัยของชาวลพะ ไปใช้และพัฒนากลายมาเป็นภาษาอักษร และศิลปะสุโขทัยในที่สุด  สำหรับชาวไทยมอญที่อยู่ทางใต้ลงไป ก็รับเอาภาษาและวัฒนธรรม ทวารวดี-อู่ทองจากชาวลพะ และพัฒนากลายมาเป็นอักษรมอญ และศิลปะทวารวดีและศิลปะอู่ทองในที่สุด สาเหตุที่เป็นเช่นนี้  เพราะชาวลพะมีภาษาและวัฒนธรรมสูงกว่าเมื่อไปรวมกลุ่มอื่นก็สามารถเข้าครอบครองทางวัฒนธรรมได้  แล้วจึงเข้าสู่การบริหารโดยไม่ต้องทำสงคราม เมืองลพะกลายเป็นเมืองร้าง  สุเทวฤาษีจึงให้ศิษย์ทั้ง ๓ คน ไปขนเอาศิลปะวัตถุ พระเครื่องอินเดียและพระเครื่องที่สร้างในรัชกาลต่าง ๆ  ตามที่จะหาได้ ไปก่อเป็นเจดีย์  ซึ่งเจดีย์นี้ได้ทรุดโทรมลงตามกาลเวลา

ซึ่งต่อมาเมื่อมีการอพยพคนไตยอง และไตลื้อ  จากสิบสองปันนามาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านหนองไซ  ชาวบ้านได้สร้างวัดหนองไซขึ้นมา และมีการนำพระของเมืองลพะมาประดับไว้ตามมุข และเพดานของโบสถ์วิหาร  ซึ่งพระเหล่านี้ บางครั้งหลุดตกลงมาและสูญหายไปเป็นจำนวนมาก  กลายเป็นของหายาก และมีของระบาดมากในปัจจุบัน  สำหรับเจดีย์ที่สุเทวฤาษีสั่งให้สร้างไว้นั้น เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๒  คณะกรรมการหมู่บ้านก็ได้มีการจ้างรถแทรกเตอร์มาเกลี่ยกลบ และขุดเป็นสระน้ำขนาดใหญ่  พระเครื่องและของมีค่าที่อยู่ภายในจึงสูญหายไป